Aral teńizi: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
Qatar No 42:
Ämivdäría menen Syrdäría sw jyínavcy maídany tav böliminde 350 km kv kuraídy. Syrdäría sw balansyn kar häm muzlardyñ esabynan toplap, al Ämivdäría muzly, karly häm jer asty swlary häm az mugdarda javyn-cacyn swlary menen toíynady.
 
Aral teñiziniñ sw resursy 127 kub km kuraídy. 1970'jyllary däríanyñ swgarmaly jerlerge paídalanyv boíynca här kyíly maglyvmatlar bar onyñ 33,5–37,0 km kubty kuragan. Keíingi vakytlary ulyvma sw menen tämiíinleniv sistemasy jokary agysy 22 km kub, ortaca agys 10–12 km kub, tömengi 10 km kub. 1930–40'jyllary däría swynyñ ortaca minerallygy 0,25 ml/g bolsa, al jokary böliminde 0,50 ml/g bolgan. 1960'jyldan baslap swdyñ duzlylygy jokary därejede artyp ketti. 1960'jyllary tömengi Ämivdäría bölimindegi kamyslyklar florasy 200'myñ gektar bolyp, onyñ önimdarlygy 78–255 ts'ge deíin boldy. Däría swynyñ tartylyp ketivi sebebinen bul jerlerde kamyslyklar azaíyp ketti. Häzirgi vakytta onyñ önimdarlygy 5–15 ts'ge tüsip kaldy. Ämivdäría tiíkarynan muzly karly sw menen tämiínlenip onyñ azgantaí bölimin 1 mm javyn-cacyn swy menen tämiínlenedi. Nökiske jakynlaganan baslap Ämivdäría deltasy baslanady. Ol 7'myñ km kv iíeleídi. Ämivdäría swgarmal jerlerdiñ 2,5'myñ gektaryn tämiínleídi. Ulyvma Karakum kanaly aralygynda häzirgi vakytta 1200 km'den zyíat bolyp, kanaldyñ swynyñ 20%'ti kumga siñip ketedi, al 22%'ti här kyíly tarmaklarga ketedi. Ämivdäría 1934–60'jyllary Aral teñizine 38,6 km kubty kuígan. Häzirgi vakytta 2–4 km kub swdy jylyna kuíady. Aral tenñizi basseínide biotanyñ özgerivi, jerdiñ corlanyvy, kurgavy ulyvma 3,23 mln gektardy quraídykuraídy. Häzirgi vakytta Ämivdäría deltasynda teñiz jagalavlarynda ortaca jer üstindegi fito massa íamasa kamyslyklar 1876 ts/ga bolyp kurgak jerlerde 37,6 ts/ga, al duzly jerlerinde 18,3 ts/ga kuraídy.
 
[[Kategoriya:Tariyx]]