Al-Qudıs: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq

Content deleted Content added
Bakhit (talqılaw | úlesi)
Өңдеу түйіні жоқ
Qarahat (talqılaw | úlesi)
Өңдеу түйіні жоқ
Qatar No 1:
[[Su'wret:Jerusalem infobox image.JPG|thumb|250px|'''Yerusalim القُدس (al-Quds)''']]
'''Yerusalim''' ({{lang-he-n|יְרוּשָׁלַיִם}}, {{lang|ar|القُدس}}) [[İsrail]]din' paytaxtı esaplanadı, xalıqaralıq ja'miyet ta'repinen ta'n alınbag'an bolsada. Ol dun'yadag'ı adamlar u'ziliksiz jasap kelgen en' ayyemgi qalalarının' biri.
'''Ierusalim''' <br />
 
'''القُدس (al-Quds)''']]
OlYerusalimen' kou'pshiliklken dinleru'sh ishindin a- [[Ma'hmiyetlisixshilik]], [[İslam]] ha'm [[Yahudiylik]] - ushin muqaddes qala esaplanadı. Ol BiblialiqBibliyalıq waqitlardawaqıtlarda evreylerdin' diniy ha'm siyasiy orayiorayı bolg'an. Bul qala xristianlar ushin da a'hmiyetli sebebi Iysa[[İysa MasixtinMa'six]]tin' o'mirindegi ko'p waqiylarwaqıylar usiusı jerde bolg'an. MusulmanlardinMusulmanlardın' iseniwinshe [[Muhammad Payg'ambar]] usiusı jerde beyishkeaspan'ga ([[miraj]]g'a) ko'terilgen.<br />
'''Ierusalim''' Izrail'din' en' u'lken ha'm bas qalasi. Ol dun'yadag'i adamlar u'ziliksiz jasap kelgen en' ayyemgi qalalarinin' biri. <br />
 
Ol ko'pshilik dinler ishin a'hmiyetli. Ol Biblialiq waqitlarda evreylerdin' diniy ha'm siyasiy orayi bolg'an. Bul qala xristianlar ushin da a'hmiyetli sebebi Iysa Masixtin' o'mirindegi ko'p waqiylar usi jerde bolg'an. Musulmanlardin' iseniwinshe Muhammad Payg'ambar usi jerde beyishke ko'terilgen.<br />
IerusalimYerusalim [[Jer Orta Ten'izinenizi]]nen 64 kilometr qashiqliqtaqashıqlıqta jaylasqan. Ol a'tiraplarindatiraplarında kopko'p oypatliqlarioypatlıqları bar to'beshikli qala esaplanadı.
 
== TariyxiTariyxı ==
Ierusalim ju'da' eski qala. Ol u'sh din ushin ju'da a'hmiyetli: Iudaizm, Xristian dini ha'm Islam dini. Bibliada jaziliwinsha Izraildin' ekinshi patshasi Dawit Patsha bul qalani butparastlardan tartip alg'an ha'm o'z sarayin salg'an. Dawittin' uli Solomon Patsha Ierusalimde Xram qurdi. Keyinirek Iudanin' bas qalasi bolip turg'an waqitta, Ierusalim Vavilon patshasi Nebuchadnezzar II ta'repinen qiyratildi. Dawit Patsha sarayi ha'm Solomon Xrami o'rtep jiberildi ha'm evreyler Vavilong'a alip ketildi. Jetpis jildan keyin Persiya Patshasi Kir evreylerge Ierusalimge qaytiwina ha'm Xramdi qayta quriwg'a ruxsat beredi.<br />
 
Keyinirek qala Rimliler ta'repinen basip alindi. Rim Imperatorina bag'ing'an Ulli Patsha Gerod, evreylerge unaw ushin Xramdi u'keytti. Xram ullilig'i ha'm suliwlig'i menen dan'q shig'ardi. Iysa Masix b.e. 33 jil a'tirapinda Ierusalimde o'lgen. B.e. 70-jilinda evreyler Rimlilerge qarsi ko'terilis qildi, biraq Rimliler qalani ha'm Xramdi qiyratti. Ierusalimde jasag'an evreyler qulg'a aylandi. Rimliler Ierusalimdi Latin at penen atadi. Sonnan berli Xram qayta qurilmadi, ha'm onin' tek g'ana diywalinin' bo'legi ha'zirge shekem saqlang'an. <br />
Ierusalim ju'da' eski qala. Ol u'sh din ushin ju'da a'hmiyetli: Iudaizm, Xristian dini ha'm Islam dini. Bibliada jaziliwinsha Izraildin' ekinshi patshasi Dawit Patsha bul qalani butparastlardan tartip alg'an ha'm o'z sarayin salg'an. Dawittin' uli Solomon Patsha Ierusalimde Xram qurdi. Keyinirek Iudanin' bas qalasi bolip turg'an waqitta, Ierusalim Vavilon patshasi Nebuchadnezzar II ta'repinen qiyratildi. Dawit Patsha sarayi ha'm Solomon Xrami o'rtep jiberildi ha'm evreyler Vavilong'a alip ketildi. Jetpis jildan keyin Persiya Patshasi Kir evreylerge Ierusalimge qaytiwina ha'm Xramdi qayta quriwg'a ruxsat beredi.<br />
Rim Imperiasi ekige bo'linip ketkennen keyin Ierusalim Vizantiya Imperiasina tiyisli boldi. Keyinirek olardan Musulmanlar basip aldi. Musilmanlar Muhammad Payg'ambar Ierusalimde beyishke barg'an dep isendi.<br />
 
Keyinirek, Rim Papasi Ierusalimdi qaytarip aliw maqsetinde Batis Evropadan Krest atlanisshilarin jiberdi. Olar azg'ana waqit bul maqsetke eristi, biraq aqirinda Sarakenlerge ta'slim boldi. 20-a'sirge shekem Ierusalim Osman Imperiyasinin' bo'legi bolip keldi. <br />
Keyinirek qala Rimliler ta'repinen basip alindi. Rim Imperatorina bag'ing'an Ulli Patsha Gerod, evreylerge unaw ushin Xramdi u'keytti. Xram ullilig'i ha'm suliwlig'i menen dan'q shig'ardi. Iysa Masix b.e. 33 jil a'tirapinda Ierusalimde o'lgen. B.e. 70-jilinda evreyler Rimlilerge qarsi ko'terilis qildi, biraq Rimliler qalani ha'm Xramdi qiyratti. Ierusalimde jasag'an evreyler qulg'a aylandi. Rimliler Ierusalimdi Latin at penen atadi. Sonnan berli Xram qayta qurilmadi, ha'm onin' tek g'ana diywalinin' bo'legi ha'zirge shekem saqlang'an. <br />
Ierusalimnin' "Taza Qalasi" eski tas diywallarda sirtta jaylasqan bo'legi esaplanadi. Taza qala 1800 jillarda salinip basladi. Mishkenot Sha'annanim, Mea Shearim, ha'm Buxara bo'legi taza qalanin' en' birinshi rayonlarinan esaplanadi.<br />
 
Rim Imperiasi ekige bo'linip ketkennen keyin Ierusalim Vizantiya Imperiasina tiyisli boldi. Keyinirek olardan Musulmanlar basip aldi. Musilmanlar Muhammad Payg'ambar Ierusalimde beyishke barg'an dep isendi.<br />
 
Keyinirek, Rim Papasi Ierusalimdi qaytarip aliw maqsetinde Batis Evropadan Krest atlanisshilarin jiberdi. Olar azg'ana waqit bul maqsetke eristi, biraq aqirinda Sarakenlerge ta'slim boldi. 20-a'sirge shekem Ierusalim Osman Imperiyasinin' bo'legi bolip keldi. <br />
 
Ierusalimnin' "Taza Qalasi" eski tas diywallarda sirtta jaylasqan bo'legi esaplanadi. Taza qala 1800 jillarda salinip basladi. Mishkenot Sha'annanim, Mea Shearim, ha'm Buxara bo'legi taza qalanin' en' birinshi rayonlarinan esaplanadi.<br />
 
1949-jili, Arab-Izrail' Urisinin' aqirinda, Ierusalim Izrail' ha'm Iordania ta'repinen bo'lip alindi. Izrail' qalanin' batis ta'repine iyelik etti. Iordania Eski Qalani o'zine qamtig'an shig'is ta'repine iyelik etti. Izrail' 1967-jili Alti Ku'nlik Urista qalani tolig'i menen basip aldi. Bu'gingi ku'nde Palestinalilar ha'm Izraillilar Ierusalimdi o'zlerinin' bas qalasi dep esaplaydi.
 
[[File:Panorámica de Jerusalén desde el Monte de los Olivos.jpg|center|thumb|800px|Ierusalim panoramasi]]