Shawdırbay Seytov: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq
Content deleted Content added
kӨңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
Qatar No 1:
'''Shawdırbay Seytov''' 1937-jılı 16-martta [[No'kis|No'kiste]] tuwılg'an. Ol da'slep [[Moskva|Moskvadag'ı]] [[Maksim Gorkiy|M.Gorkiy]] atındag'ı a'debiyat institutın pitkeredi. Son'ınan [[Qaraqalpaq ma'mleketlik universiteti|Qaraqalpaq ma'mleketlik universitetin]] pitkergen. "A'miwda'rya" jurnalının redaktsiyasında, televedine ha'm radio esittiriw komitetinde, "Qaraqalpaqstan" baspasında, Qaraqalpaqstan ASSR Jazıwshılar awqamında jumıs isleydi. 1970-jıldan baslap burıng'ı Awqam jazıwshılar sholkeminin' ag'zası.
Ol a'debiyat maydanına "Soqpag'ım menin' qaydasan'?" (1966) degen toplamı menen jar salıp kelgen shayır. Onın' "U'shpelek" (1964), "Tawlardan saza" (1970), "Jollpar" (1988) qosıqlar toplamı, "Qashqın", "Ko'p edi tırnalar" (1969), "Ig'bal soqpaqları" romanı (1975), "Xalqabad" (1978, 1981, 1989) roman-tetralogiyası, "Shırashılar" romanı, "İsine tirkelip tigilsin" povesti (1986), "Jamanshıg'anaqtag'ı Aqtuba" romanı (1992) baspadan shıqtı.
Sh. Seytovtın' "Da'rbent" poemasında xalıqlar ortasındag'ı urıslardı eske tusiriw arqalı paraxatshılıq so'zine ulken ma'ni beredi.
Sh. Seytov o'zinin' a'debiy do'retiwshiligin poeziyadan baslaydı. Onın' poeziyasında prozaizm basım bolsa, prozasında lirizm ku'shli. Ol gumanistlik problemalardı ko'rkem so'z kestelerinde sheber bere alg'an shayır ha'm jazıwshı.
A'sirese, Sh.Seytov ko'pshilikke jazıwshı sıpatında tanılg'an. Ol prozadag'ı o'z soqpag'ın aytarlıqtay shınıg'ıwlar-gu'rrin'ler jazıp u'yreniw mektebinen "o'tpey-aq", povestler do'retiw menen baslag'an. Ol tez waqıt ishinde "Ko'p edi ketken tırnalar", "Qashqın" povestleri menen jazıwshılıq talantın ko'rsete aldı. Bul povestler onın' tun'g'ısh ta'jiriybeleri bolıwına qaramastan sa'tli shıqtı. Bul eki povesttin' ideyası, ko'rkemlik qasiyetleri haqqında Z.S.Kedrina, M.Parxomenko, M.K.Nurmuxammedov, S.Axmetov, Z.Nasrullaeva, J.Narımbetovlar unamla pikirler aytadı.
Qatar No 13:
Jazıwshı Sh.Seytovtın' "Ig'bal soqpaqları" romanı 1975-jılı baspadan shıqqan edi. Ol qaraqalpaq prozasında da'slepki liro-psixologiyalıq roman sıpatında a'debiyatshı ilimpazlar ta'repinen unamlı bahalandı.
"Ig'bal soqpaqları" avtordın' "u'lken" prozadag'ı da'slepki ta'jiriybesi. Sog'an qaramastan, roman Sh.Seytovtı ko'p qırlı talant iyesi, sheber jazıwshı sıpatında tanıttı. Sh.Seytov tek g'ana ku'shli shayırlıq talant iyesi bolıp qalmastan, adam jan du'nyasın teren' sezinetug'ın psixolog, so'z benen su'wret salatug'ın xudojnik. Romanda qaharmanlardın' belgili bir ma'writtegi ishki tolg'anısları menen terbenisleri, kewil keshirmeleri "poeziya tili" menen beriledi. Qaharmanlar tilindegi poeziyalıq ırg'aq
Roman xat penen ashılıp, xat penen tamamlanadı.Onda jaslardın' muhabbattan, ka'sipten, qullası o'mirden o'z ornın tabıwdag'ı qıyınshılıqları, mashaqatlı jolları su'wretlenip, waqıya qaharmannın' awızeki gu'rrin'i formasında birinshi betten bayanlanadı.
Qatar No 38:
Jamal sottın' obrazı repressiya jıllarında xalıqtı basqarg'an el basshısı. Onın' qarmag'ına ilingen ne bir azamatlar xalıq dushpanı retinde atılıp ketedi. O'zinin' kewilindegisin orınlamag'an adamdı ayamaydı. Xalıqtın' ta'g'dirin oyınshıq etken Jamal sot watan gedayı bolıp jasaydı. "Xalıq dushpanı" etip neshe u'ylerdi qan'ıratqan, xalıqtın' ko'zin qorqıtqan Jamal sot xalıq g'a'zebine ushıraydı, o'z jazasın aladı.
Tetralogiyanın "Atlanshap" dep atalg'an to'rtinshi kitabında "Jaqsılıq" kolxozı miynetkeshlerinin' Ullı Watandarlıq urıs jıllarındag'ı turmıs menen tanısamız. Bul romanda jazıwshı kolxoz baslıg'ı Ma'diyardın' shan'arag'ı
"Jamanshıg'anaqtag'ı Aqtuba" romanı jarıqqa shıg'ıwdan-aq ja'miyetshilikte u'lken shawqım ko'terildi. Geyparalar bul do'retpesi ushın jazıwshını ayıplasa, al ayrımları romandı 90-jıllar qaraqalpaq prozasının' a'jayıp tabısı sıpatında ko'rsetedi. Roman haqqında bunday pikirlerdin' ju'zege keliwi ta'biyiy na'rse. Tubalawshılıq jıllarındag'ı adamzattın' xorlang'an, namısı ayaq astı etilgen turmısı barınsha ashıp taslanadı. Bul shıg'armag'a deyin qaraqalpaq prozasında bunday taqılettegi shıg'armalar do'retilmegen edi.
| |||