İzbasar Fazılov

İzbasar Fazılov (1909-1961) - xalıqqa belgili shayır sıpatında XX a'sirdin' 30-jıllarında tanıldı. Ol qaraqalpaq a'debiyatına "Qara qoy" qosıg'ı menen kirip keldi. Qosıq shayırdın' o'z basındag'ı turmıstan alıng'an, anıq bir waqıyanı sa'wlelendirgen ko'rkem shıg'arma bolıp qaldı. İ.Fazılov 30-jılları To'rtku'l awıl xojalıq texnikumın pitkerip. "Jas leninshi", "Qızıl Qaraqalpaqstan" gazetalarında isleydi. Onın' birinshi qosıqlar toplamı 1934- jılı "Jen'is jolında" degen at penen To'rtku'lde basılıp shıqtı. Ekinshi qosıqlar toplamı 1936 jılı "Qosıqlar" degen atamada Moskvada basılıp shıqtı. İ.Fazılovtın' shıg'armaları xalıq arasına ken'nen taradı, o'z qosıqları menen xalıq massasın jan'a turmıstı tu'siniwge shaqırdı.Bul na'rse sol da'wir talabınan kelip shıqqan unamlı qubılıs edi. Ol ko'rkem shıg'armalar do'retiw menen birge qaraqalpaq a'debiyatı ma'selerin so'z etiwge arnalg'an a'debiy-sın maqalalar da jazdı. "Jeke adamg'a sıyınıwshılıq" degen at penen tariyxta o'shpes iz qaldırg'an 30-jıllardag'ı repressiyalıq ha'reketler, g'alaba quwdalawlar İ.Fazılov o'miri ha'm do'retiwshiligine de o'z sayasın saldı. 1937 jılı ol milletshiler sıpatında qaralanadı. Sonnan qaytıp ol a'debiyatqa eliwinshi jıllardın' ekinshi yarımında aralastı. "A'miwdarya" jurnalının' poeziya bo'limin basqardı. Jurnalistlik jumısın shayırlıq penen baylanıstırıp alıp bardı. 1959 jılı "Qosıqlar" degen at penen u'shinshi qosıqlar toplamın jarıqqa shıg'aradı.

İ.Fazılovtın' a'debiyat maydanındag'ı tabısı onın 30-jıllardag'ı do'retpelerinin' salmag'ı menen belgilenedi. Onın' "Sa'nem qarındas" (1928) qosıg'ı qaraqalpaq poeziyasında hayal-qızlardın' ten'ligin jırlawg'a arnalg'an en' jaqsı shıg'armalardın' biri boldı. Bunda qaraqalpaq qızlarının' eki o'miri qatar qoyılıp salıstırılıp su'wretlenedi. "İnim", "Qızım" qosıqlarında jaslardı ilim-bilim iyelewge shaqırıw ideyası sa'wlelendiriledi. Qaraqalpaq jaslarının' el qorg'awg'a shın ju'rekten tayarlıq sezimlerin bildiriwshi "Tayarman" qosıg'ı da dıqqatqa ılayıq. Kolxoz qurılısı teması İ.Fazılov do'retiwshiligi tematikasında oraylıq orınlardın' birin iyeledi. "Diyxan" (1929), "Atızda" (1930), "Kolxoz o'sedi" (1930), "Awıl", "Egiske ha'zirlen" shıg'armaları sol da'wirdin' talabınan kelip shıqqan halda kolxoz o'mirin sa'wlelendiriwge arnalg'an. Shayırdın' "Kolxoz ba'ha'ri" atlı poeması awıl turmısının' tutas bir ko'rinisin sa'wlelendiriwi menen o'zgeshelenedi.